Syndyk – kto to jest i jaką pełni rolę w upadłości?

Syndyk to osoba fizyczna lub spółka prawa handlowego powoływana przez sąd upadłościowy w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Nie jest to zawód, lecz funkcja pełniona w ramach postępowania upadłościowego, której istotą jest zarządzanie majątkiem upadłego oraz przeprowadzanie jego likwidacji w celu zaspokojenia wierzycieli. Syndyk działa na podstawie przepisów ustawy Prawo upadłościowe i restrukturyzacyjne, realizując zadania na rzecz masy upadłościowej, czyli majątku osoby lub podmiotu niewypłacalnego.

Podstawowe zadania i kompetencje syndyka

Po ogłoszeniu upadłości syndyk obejmuje majątek upadłego, który z chwilą ogłoszenia staje się masą upadłościową. Od tego momentu dłużnik traci zarząd nad swoim majątkiem, a wszystkie uprawnienia z tym związane przechodzą na syndyka. Jego kluczowe obowiązki obejmują:

• sporządzenie spisu inwentarza, czyli dokładnej inwentaryzacji składników majątkowych, zarówno ruchomości, nieruchomości, jak i środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
• ustalenie listy wierzytelności poprzez przyjmowanie i weryfikację zgłoszeń wierzycieli,
• dokonanie wyceny masy upadłości oraz przygotowanie planu likwidacyjnego, który określa sposoby sprzedaży składników majątku,
• prowadzenie sprzedaży majątku upadłego, a następnie podział uzyskanych środków między wierzycieli zgodnie z zatwierdzonym planem podziału,
• zabezpieczenie masy upadłości przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub nieuprawnionym przejęciem przez osoby trzecie,
• występowanie w imieniu masy upadłości w postępowaniach sądowych i administracyjnych,
• składanie sprawozdań sędziemu-komisarzowi oraz sądowi upadłościowemu dotyczących przebiegu postępowania i wykonywanych czynności.

W praktyce syndyk pełni funkcję zastępcy pośredniego – dokonuje czynności prawnych we własnym imieniu, ale na rachunek upadłego, co oznacza, że działania syndyka wywierają skutki prawne dla majątku masy upadłości.

Różnice w roli syndyka w upadłości konsumenckiej i firmy

W przypadku upadłości konsumenckiej syndyk zarządza majątkiem osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, zabezpiecza niezbędne środki do życia dla dłużnika oraz prowadzi likwidację pozostałego majątku, służącą spłacie wierzycieli. Natomiast w upadłości przedsiębiorstwa syndyk przejmuje zarząd nad aktywami firmy, często kontynuuje działalność gospodarczą w celu maksymalizacji wartości majątku, a następnie realizuje jego likwidację i podział środków między wierzycieli.

Warunki formalne i kwalifikacje syndyka

Pełnienie funkcji syndyka wymaga spełnienia określonych wymogów formalnych i kwalifikacyjnych. Syndykiem może zostać osoba fizyczna, która:

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
• uzyskała licencję doradcy restrukturyzacyjnego wydawaną przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie ustawy z 15 czerwca 2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego,
• nie jest powiązana z upadłym osobowo lub kapitałowo (np. nie jest wierzycielem, dłużnikiem, członkiem rodziny czy byłym pracownikiem upadłego),
• posiada doświadczenie w zarządzaniu majątkiem upadłego lub przedsiębiorstwem (co najmniej 3 lata w ciągu 15 lat przed złożeniem wniosku o licencję),
• nie figuruje w rejestrach dłużników niewypłacalnych oraz nie jest karana za przestępstwa,
• posiada konto doradcy restrukturyzacyjnego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych – systemie teleinformatycznym obsługującym postępowania sądowe.

Alternatywnie funkcję syndyka może pełnić spółka handlowa, jeśli jej wspólnicy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową oraz posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Mechanizmy kontroli i odpowiedzialność syndyka

Wykonywanie obowiązków syndyka odbywa się pod nadzorem sądu upadłościowego i sędziego-komisarza, którzy kontrolują terminowość i rzetelność prowadzonych czynności. Syndyk odpowiada za szkody powstałe wskutek nienależytego wykonywania swoich zadań, a w przypadku uchybień może zostać upomniany, ukarany lub odwołany z funkcji. Prawo wymaga również, aby syndyk posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zabezpieczające wierzycieli przed ewentualnymi stratami.

Współpraca z wierzycielami i innymi organami

Syndyk informuje wszystkich wierzycieli o ogłoszeniu upadłości i przyjmuje ich zgłoszenia wierzytelności, które następnie weryfikuje pod kątem formalnym i merytorycznym. Wierzyciele współdziałają z syndykiem, gdyż jego działania decydują o wysokości i terminie zaspokojenia ich roszczeń. Syndyk może również współpracować z komornikiem sądowym w zakresie poszukiwania i zabezpieczania majątku upadłego.

Od syndyka do zakończenia postępowania upadłościowego

Rola syndyka kończy się wraz z realizacją wszystkich obowiązków przewidzianych prawem, co najczęściej następuje po zakończeniu likwidacji majątku i podziale środków między wierzycieli oraz ewentualnym zatwierdzeniu przez sąd planu spłaty wierzycieli w przypadku upadłości konsumenckiej. Po zatwierdzeniu planu spłaty upadły odzyskuje zarząd nad swoim majątkiem, a postępowanie upadłościowe zostaje zamknięte.

W sytuacji braku współpracy ze strony upadłego lub niemożności realizacji postępowania, sąd może umorzyć sprawę, co również kończy funkcję syndyka.

Syndyk a komornik – podobieństwa i różnice

Wbrew pozorom funkcje syndyka i komornika są zasadniczo odmienne. Syndyk działa w ramach postępowania upadłościowego, zarządzając majątkiem masy upadłościowej i prowadząc jego likwidację na rzecz wszystkich wierzycieli zbiorowo. Komornik sądowy natomiast jest funkcjonariuszem publicznym realizującym egzekucję wierzytelności na podstawie tytułów wykonawczych na rzecz konkretnego wierzyciela, działając w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Po ogłoszeniu upadłości wszystkie prowadzone egzekucje komornicze wobec majątku wchodzącego w skład masy upadłości są zawieszane, a dalsze działania przejmuje syndyk. Pieniądze uzyskane wcześniej przez komornika, które nie zostały jeszcze wydane, przekazywane są do masy upadłości.

Wynagrodzenie syndyka

Wynagrodzenie syndyka ustalane jest przez sąd i składa się z pięciu części, które zależą od:

• suma wypłaconych wierzycielom kwot w ramach planów podziału,
• liczby pracowników zatrudnionych w dniu ogłoszenia upadłości,
• liczby wierzycieli w postępowaniu,
• czas trwania całego postępowania upadłościowego,
• stopień trudności i efektywność prowadzonego postępowania.

Minimalne wynagrodzenie za przeprowadzenie całego postępowania może wynosić około 9 600 zł, natomiast maksymalne przekraczać milion złotych, zależnie od skali i złożoności sprawy.

Podsumowanie i praktyczne wskazówki

Syndyk stanowi centralną postać w postępowaniu upadłościowym, której działania decydują o efektywności likwidacji majątku upadłego i stopniu zaspokojenia wierzycieli. Pełniąc funkcję zarządcy masy upadłościowej, musi łączyć wiedzę prawniczą, finansową i organizacyjną, działając ściśle według przepisów prawa i pod nadzorem sądu.

Dla osób zainteresowanych szczegółowym przebiegiem postępowania upadłościowego, współpraca z doświadczonym syndykiem jest nieodzowna, ponieważ od jego kompetencji i profesjonalizmu zależy prawidłowe zakończenie sprawy oraz ochrona interesów wierzycieli i upadłego.

W przypadku pytań lub potrzeby wsparcia eksperckiego warto skontaktować się z kancelarią specjalizującą się w prawie upadłościowym, która posiada doświadczenie w prowadzeniu spraw z udziałem syndyków oraz doradców restrukturyzacyjnych.