Przyspieszone postępowanie układowe (PPU) stanowi istotny instrument w polskim systemie prawa restrukturyzacyjnego, dedykowany przedsiębiorcom, których zobowiązania sporne nie przekraczają 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Ta uproszczona procedura ma na celu umożliwienie szybkiego zawarcia układu z wierzycielami, co pozwala na skuteczną ochronę majątku dłużnika i kontynuację działalności gospodarczej, minimalizując ryzyko upadłości.
Charakterystyka oraz podstawowe wymogi prawne PPU
Uregulowane w Dziale II ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, przyspieszone postępowanie układowe jest procedurą o wyraźnie skróconym przebiegu, trwającą około 12 miesięcy. Warunkiem jego zastosowania jest spełnienie kryterium limitu wierzytelności spornych, które nie mogą przekroczyć 15% łącznej sumy wierzytelności podlegających głosowaniu. Wniosek o otwarcie PPU składa dłużnik do sądu restrukturyzacyjnego właściwego według siedziby głównego ośrodka działalności.
Wniosek musi zawierać kompleksowe dane, w tym propozycje układowe, wstępny plan restrukturyzacyjny, wykaz wierzytelności z wyszczególnieniem spornych, aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną oraz bilans sporządzony dla celów postępowania. Obowiązkowe jest również dołączenie oświadczenia o prawdziwości i kompletności danych oraz uiszczenie opłaty w wysokości 1 000 zł oraz zaliczki na koszty postępowania odpowiadającej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw (w 2022 r. około 6 687,75 zł).
Przebieg postępowania – kluczowe etapy i rola nadzorcy sądowego
Po otwarciu przyspieszonego postępowania układowego sąd wyznacza nadzorcę sądowego, który w terminie 14 dni sporządza i przedkłada sędziemu-komisarzowi:
- plan restrukturyzacyjny uwzględniający propozycje układowe dłużnika,
- spis wierzytelności zwykłych oraz spornych.
Ważną cechą PPU jest uproszczony sposób sporządzania spisu wierzytelności – bazuje on w głównej mierze na dokumentacji księgowej dłużnika, bez możliwości zgłaszania sprzeciwu przez wierzycieli, co eliminuje potencjalne blokady proceduralne i przyspiesza proces.
Sędzia-komisarz, niezwłocznie po otrzymaniu powyższych dokumentów, wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli, na którym przeprowadza się głosowanie nad układem. Termin ten ustalany jest tak, aby umożliwić wierzycielom zapoznanie się z planem restrukturyzacyjnym i podjęcie świadomej decyzji.
Skutki otwarcia przyspieszonego postępowania układowego
Otwarcie PPU wiąże się z istotnymi konsekwencjami dla obu stron postępowania. Po pierwsze, majątek służący do prowadzenia działalności oraz majątek należący do dłużnika staje się masą układową, co oznacza, że służy on głównie zaspokojeniu wierzycieli objętych układem.
Od momentu otwarcia zawieszone zostają wszelkie postępowania egzekucyjne i zabezpieczające dotyczące wierzytelności objętych układem. Wierzyciele nie mogą wszczynać nowych egzekucji ani wykonywać istniejących zabezpieczeń, a istniejące zajęcia mogą zostać uchylone przez sąd, jeśli jest to niezbędne dla kontynuacji działalności przedsiębiorstwa. Jednak wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo mogą kontynuować egzekucję z przedmiotu zabezpieczenia po upływie okresu zawieszenia, który może trwać do trzech miesięcy.
Dłużnik zachowuje prawo do zarządu majątkiem w zakresie czynności zwykłych, ale do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego. Sąd może jednak ograniczyć prawo zarządu i ustanowić zarządcę, jeśli dłużnik narusza prawo, nie wykazuje gwarancji wykonania układu lub nie stosuje się do poleceń organów postępowania.
Głosowanie nad układem i zakończenie postępowania
Zgromadzenie wierzycieli podejmuje uchwałę o przyjęciu lub odrzuceniu układu. Dla jego zatwierdzenia wymagana jest większość głosów wierzycieli reprezentujących co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności oddanych na głosowaniu. W przypadku przyjęcia układu sąd zatwierdza go postanowieniem, które staje się wykonalne z dniem podpisania i podlega obwieszczeniu.
Po zatwierdzeniu układu i wykonaniu planu restrukturyzacyjnego przez dłużnika sąd wydaje postanowienie o wykonaniu układu, co kończy postępowanie. W sytuacji niepowodzenia, gdy układ nie zostanie przyjęty lub nie jest możliwy do wykonania, sąd umarza postępowanie, a wierzyciele odzyskują prawo do dochodzenia swoich roszczeń w zwykłym trybie, włączając możliwość wszczęcia egzekucji.
Analiza korzyści i ograniczeń PPU
Przyspieszone postępowanie układowe pozwala na szybkie zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed rozwojem negatywnych skutków niewypłacalności. Umożliwia zachowanie ciągłości prowadzenia działalności i ogranicza formalizmy, dzięki czemu jest często wybierane przez przedsiębiorców z niezbyt zaawansowanym zadłużeniem.
Wśród zalet wymienić należy:
- krótszy czas postępowania w porównaniu do klasycznych procedur restrukturyzacyjnych,
- zawieszenie postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających wobec wierzytelności objętych układem,
- brak obowiązku uprawdopodobniania zdolności do pokrycia kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu,
- możliwość zachowania zarządu własnego przez dłużnika w zakresie zwykłego zarządu,
- eliminacja ryzyka sabotowania układu przez biernych wierzycieli ze względu na sposób liczenia większości głosów.
Jednakże PPU nie jest wolne od wad. Brak możliwości zgłaszania sprzeciwu wobec spisu wierzytelności przez wierzycieli ogranicza kontrolę nad rzetelnością rejestru. Ponadto, presja czasu i intensywność działań utrudniają przeprowadzenie pogłębionych zmian organizacyjnych. Wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo mogą po okresie zawieszenia egzekwować swoje roszczenia, co może komplikować sytuację dłużnika. Nie bez znaczenia jest również fakt, że na etapie rozpatrywania wniosku o otwarcie PPU nie przysługuje ochrona przed egzekucją komorniczą.
Wskazówki
Przystępując do przyspieszonego postępowania układowego, dłużnik powinien szczegółowo ocenić profil swojego zadłużenia, ze szczególnym uwzględnieniem udziału wierzytelności spornych. Warto rozważyć zabezpieczenie prawidłowego przygotowania wniosku oraz planu restrukturyzacyjnego poprzez współpracę z doświadczonym doradcą restrukturyzacyjnym lub kancelarią specjalizującą się w prawie upadłościowym.
Termin wyznaczenia zgromadzenia wierzycieli po złożeniu spisu wierzytelności powinien uwzględniać czas niezbędny do zapoznania się z propozycjami układowymi, co ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia transparentności i efektywności głosowania. Nadzorca sądowy pełni w tym procesie rolę kluczowego koordynatora, dlatego jego zaangażowanie i kompetencje przekładają się bezpośrednio na powodzenie restrukturyzacji.
W sytuacjach, gdy suma wierzytelności spornych przekracza dopuszczalny próg, możliwe jest złożenie alternatywnego wniosku o otwarcie postępowania układowego, co daje większą elastyczność, choć wiąże się z bardziej rozbudowaną procedurą.
Podsumowanie
Przyspieszone postępowanie układowe to efektywna i relatywnie szybka procedura restrukturyzacyjna, która pozwala przedsiębiorcom o ograniczonym poziomie spornych zobowiązań na ochronę przed upadłością i kontynuację działalności w warunkach prawnej stabilizacji. Odpowiednio przygotowane i prowadzone PPU umożliwia zawarcie wiążącego układu z wierzycielami, zabezpiecza majątek przed egzekucją i minimalizuje ryzyko utraty kontroli nad przedsiębiorstwem.
Decydując się na tę formę restrukturyzacji, należy jednak podchodzić do niej z pełnym zrozumieniem ograniczeń i wymagań proceduralnych, korzystając z profesjonalnego wsparcia prawnego i doradczego. Kompleksowa analiza sytuacji finansowej oraz ścisła współpraca z nadzorcą sądowym to elementy warunkujące sukces i efektywność przyspieszonego postępowania układowego.